Ο Ισραηλινός Στρατός, αμέσως μετά την επίθεση της Παρασκευής 13 Ιουνίου, έκανε λόγο για «προληπτικό χτύπημα», διότι «το Ιράν βρίσκεται πολύ κοντά στην απόκτηση πυρηνικού όπλου, απειλώντας τον κόσμο». Ενώ όμως, η Δύση υποστηρίζει και θαυμάζει την ισραηλινή επιθετικότητα, επιστήμονες κάνουν κάτι πιο ουσιαστικό: απαντούν εάν το Διεθνές Δίκαιο καλύπτει τις προληπτικές επιθέσεις.
Σύμφωνα με το υπουργείο των ΗΠΑ, στην περίπτωση του προληπτικού πολέμου οι σφαίρες πέφτουν απροειδοποίητα καθώς μια σύγκρουση θεωρείται αναπόφευκτη, αν και όχι άμεσα. Η οποιαδήποτε καθυστέρηση μεγιστοποιεί τον κίνδυνο.
Στον αποτρεπτικό πόλεμο θεωρείται ότι η εχθρική επίθεση είναι επικείμενη.
Περιλαμβάνονται λοιπόν τα παραπάνω στο Διεθνές Δίκαιο; Οι Δυτικοί θα ήθελαν η απάντηση να είναι σύνθετη για να βρουν ερείσματα. Αλλά είναι πολύ πιο απλή.
Ειδικότερα, σύμφωνα με τον Χάρτη του ΟΗΕ, η χρήση βίας από ένα κράτος κατά άλλου επιτρέπεται μόνο σε δύο περιπτώσεις: πρώτον, άμυνα κατά ένοπλης επίθεσης (Άρθρο 51 Χάρτη ΟΗΕ), δηλαδή όταν ένα κράτος υφίσταται επίθεση και απαντά για να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Δεύτερον, κατόπιν έγκρισης από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Δεδομένου αυτού λοιπόν, υπάρχουν δύο «σχολές» ειδικών, εκείνων που διαβάζουν αυστηρά το Διεθνές Δίκαιο και αυτών που το ερμηνεύουν πολύ πιο «ανοιχτά».
Το Δόγμα Κάρολαϊν
Οι δεύτεροι, αντλούνε επιχειρήματα από το Δόγμα Κάρολαϊν. Πρόκειται για ένα ιστορικής σημασίας νομικό και πολιτικό δόγμα του 19ου αιώνα που αφορά το δικαίωμα προληπτικής αυτοάμυνας, παίρνοντας το ονομά του από ένα περιστατικό που συνέβη το 1837 στο ατμόπλοιο Κάρολαιν, που χρησιμοποιήθηκε από Αμερικανούς πολίτες για να υποστηρίξουν Καναδούς επαναστάτες εναντίον των Βρετανών. Τότε οι Βρετανοί εισέβαλαν σε αμερικανικό έδαφος, επιβιβάστηκαν στο Κάρολαϊν, του έβαλαν φωτιά και το έριξαν στους καταρράκτες του Νιαγάρα.
Το περιστατικό καθιέρωσε το θεμέλιο της ιδέας ότι η προληπτική χρήση βίας από ένα κράτος μπορεί να είναι νόμιμη μόνο εφόσον πληρούνται αυστηρές προϋποθέσεις άμεσης και αδιαμφισβήτητης απειλής. Παραμένει μέχρι σήμερα κρίσιμο σημείο αναφοράς στη θεωρία και την πράξη του διεθνούς δικαίου.
Το τεστ Κάρολαϊν χρησιμοποιείται ως κριτήριο νομιμότητας προληπτικής στρατιωτικής ενέργειας. Υπάρχουν κάποιοι ειδικοί λοιπόν που εφόσον διαπιστώνουν ότι το σύστημα συλλογικής άμυνας δεν λειτουργεί σωστά, πιάνονται από την έννοια του φυσικού δικαιώματος στην αυτοάμυνα του άρθρου 51 του ΟΗΕ.
Ωστόσο θέτουν και αυτοί κάποια κριτήρια για να μπορεί να είναι νόμιμη μια τέτοια προληπτική ενέργεια:
- Η απειλή δεν πρέπει να είναι γενική ή υποθετική, αλλά άμεση και παρούσα
- Η απειλή πρέπει να είναι τόσο σοβαρή που να μη σηκώνει καθυστέρηση
- Να αποτελεί απάντηση σε έμμεση επιθετική ενέργεια, όπως ομάδες πληρεξουσίων
- Τέλος πρέπει η απειλή να μην αφήνει χώρο για άλλα μέσα, όπως διπλωματία, διαπραγμάτευση κτλ.
Όσον αφορά την αντίδραση, αυτή πρέπει να είναι ανάλογη και να μην υπερβαίνει το ελάχιστο αναγκαίο επίπεδο βίας για να αποτραπεί ο κίνδυνος.
Ξεκάθαρα παράνομη
Ποια από τα παραπάνω κριτήρια του Διεθνούς Δικαίου (ΟΗΕ) και του Διεθνούς παρα-Δικαίου (Κάρολαϊν) καλύπτει η Ισραηλινή επίθεση;
Όσον αφορά τη Χάρτα του ΟΗΕ, αναπληρωτής καθηγητής στη Νομική Σχολή, το Τμήμα Πολιτικής και Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Σάσεξ στο Ηνωμένο Βασίλειο ο Αχμάντ Γκούρι, δήλωσε στην China Daily ότι οι προληπτικές επιθέσεις του Ισραήλ στο Ιράν παραβιάζουν το Άρθρο 2(4) του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ.
Το εν λόγω άρθρο απαγορεύει τη χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή της πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους ή κατά τρόπο ασύμβατο με τους σκοπούς του ΟΗΕ.
Πέραν των υψηλόβαθμων Ιρανών στρατιωτικών, σκοτώθηκαν παιδιά και δύο επιστήμονες από την ισραηλινή επίθεση. «Από νομική άποψη, οι στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ -συμπεριλαμβανομένων των επιθέσεων σε ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις και της στοχευμένης θανάτωσης επιστημόνων- συνιστούν παράνομη χρήση βίας», δήλωσε ο Γκούρι.
Δεν πληροί τα κριτήρια του «προληπτικού»
«Επιπλέον, το Άρθρο 51 του Καταστατικού Χάρτη του ΟΗΕ επιτρέπει την αυτοάμυνα μόνο σε περίπτωση πραγματικής ένοπλης επίθεσης. Δεν επιτρέπει τη χρήση βίας βάσει αντιληπτής ή ενδεχόμενης απειλής. Συνεπώς, η επίκληση του Ισραήλ σε «προληπτική αυτοάμυνα» δεν πληροί τα νομικά κριτήρια που προβλέπει το Άρθρο 51», πρόσθεσε.
Σύμφωνα με το Άρθρο 51, το έμφυτο δικαίωμα αυτοάμυνας ισχύει μόνο εάν υπάρξει ένοπλη επίθεση εναντίον κράτους μέλους του ΟΗΕ, και μέχρι το Συμβούλιο Ασφαλείας να λάβει τα αναγκαία μέτρα για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας.
Ο Γκούρι επισήμανε ότι, παρόλο που το Δόγμα του Καρολάιν (Caroline Doctrine) επιτρέπει την προληπτική αυτοάμυνα μόνο όταν η απειλή είναι άμεση, συντριπτική, χωρίς εναλλακτικές λύσεις ή χρόνο για διαβούλευση, η ενέργεια του Ισραήλ δεν πληροί αυτά τα αυστηρά κριτήρια. «Η απειλή από το Ιράν δεν ήταν άμεση, ούτε είχαν εξαντληθεί τα διπλωματικά μέσα», δήλωσε.
Ο ίδιος τόνισε ότι η στοχοποίηση των πυρηνικών επιστημόνων ήταν παράνομη, καθώς τέτοια άτομα θεωρούνται άμαχοι βάσει του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου, εκτός εάν συμμετέχουν άμεσα στις εχθροπραξίες. Η εσκεμμένη στοχοποίησή τους ενδέχεται να συνιστά «παράνομη θανάτωση», είπε.
Ούτε αποδείξεις, ούτε αναλογικότητα
Το Ισραήλ δικαιολόγησε την ενέργειά του ισχυριζόμενο, δίχως να έχει αποδείξεις, ότι το Ιράν θα μπορούσε να συναρμολογήσει γρήγορα έως και 15 πυρηνικές βόμβες. «Ωστόσο, όπως είχε προειδοποιήσει εκ των προτέρων ο διευθυντής του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας, Ραφαέλ Γκρόσι, ένα ισραηλινό χτύπημα θα μπορούσε να εδραιώσει αντί να αποτρέψει τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν, ενδεχομένως οδηγώντας σε αποχώρηση από τη Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων. Πράγματι, το Ιράν ανακοίνωσε ότι προετοιμάζει ένα κοινοβουλευτικό νομοσχέδιο που θα οδηγούσε τη χώρα στην αποχώρηση από τη συνθήκη του 1968», σημειώνει στο Conversation, η Λέκτορας Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο της Πενσιλβάνια, Φαράχ Τζαν.
Κοινώς το Ιραήλ πυροδότησε αρνητικές εξελίξεις δεν τις ανέτρεψε, κάτι που το Δόγμα Κάρολαϊν δεν προβλέπει.
Όπως ειπώθηκε το Δόγμα Κάρολαϊν, προϋποθέτει αναλογικότητα. Έτσι, με δικαιολογία απλά ισχυρισμούς για μελλοντική δημιουργία πυρηνική βόμβας, το Ισραήλ εκτόξευσε μια μαζική αεροπορική επιδρομή με 200 αεροσκάφη, βομβαρδίζοντας 100 στόχους την πρώτη μέρα. Προφανώς, δεν τίθεται ζήτημα καμίας αναλογικότητας και αυτό το γνωρίζουν οι Δυτικοί.
Η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ άνοιξε τον δρόμο
Συνεπώς, σύμφωνα με την Νταν, οι υπολογισμοί του Ισραήλ στην επιλογή του να χτυπήσει βασίζονται στην ίδια διάβρωση των διεθνών νομικών πλαισίων που έχει νομιμοποιήσει τον προληπτικό πόλεμο μετά την εισβολή των ΗΠΑ σε Αφγανιστάν και Ιράκ κατόπιν της 11ης Σεπτεμβρίου 2001.
«Ο «πόλεμος κατά της τρομοκρατίας» της Αμερικής αμφισβήτησε θεμελιωδώς τους κανόνες κυριαρχίας μέσω πρακτικών όπως οι επιθέσεις με μη επανδρωμένα αεροσκάφη και οι προληπτικές επιθέσεις. Πιο πρόσφατα, οι επιχειρήσεις στη Γάζα και αλλού έχουν δείξει ότι οι παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου έχουν περιορισμένες συνέπειες στην πράξη. Για το Ισραήλ, αυτό το επιτρεπτικό περιβάλλον φαίνεται να έχει δημιουργήσει τόσο ευκαιρίες όσο και δικαιολογίες όσον αφορά το χτύπημα του Ιράν – κάτι που ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου επιδιώκει εδώ και δεκαετίες».
Το Διεθνές Δίκαιο, όμως δεν έχει λαμβάνεται υπόψιν από Ουάσιγκτον, Ευρώπη και δυστυχώς για την Αθήνα.
Πηγή: in.gr
